[ Pobierz całość w formacie PDF ]
g"ównie w oddzia"ach lokalnych banku i nie istnia" system centralnego monitorowania i kontroli
ryzyka kredytowego.
Po drugie, od 2000 r. bank dokonywa" reorganizacji swej struktury i reorientacji dzia"alnoÊci
przekszta"ca" si´ z tradycyjnego banku uniwersalnego w bank inwestycyjno-handlowy. Proces re-
strukturyzacji majàcy na celu zmniejszenie liczby oferowanych przez bank uniwersalny produktów
spowodowa" obniÝenie obrotów banku, poniewaÝ grupa docelowa klientów nie uleg"a zmianie.
Przyczyn takiego stanu rzeczy upatruje si´ zbyt póênym, w stosunku do innych banków,
rozpocz´ciu procesu restrukturyzacji.
Zarzàdzanie kryzysem
Bank nie zdo"a" sam rozwiàzaç problemu i zmuszony by" do poszukiwania partnera
strategicznego. W grudniu 2002 r. Delbrueck zosta" przej´ty przez ABN AMRO. Jak widaç równieÝ
w przypadku tego banku nie zosta"a udzielona pomoc publiczna i przyj´to rynkowe metody
rozwiàzania kryzysu.
76
N. Westernhagen, Why Do Banks..., op.cit.
MATERIA¸Y I STUDIA ZESZYT 179 37
Przyk"ady rozwiàzywania kryzysów w wybranych krajach
Niemcy nie doÊwiadcza"y w swej powojennej historii powaÝnych kryzysów bankowych, wy-
magajàcych interwencji banku centralnego czy pa’stwa. Wprawdzie przypadek banku Herstatt by"
najwi´kszym i najbardziej spektakularnym upadkiem banku w Niemczech i doprowadzi" do przej-
Êciowego spadku zaufania do sektora bankowego, jednak nawet w tym przypadku Bundesbank
nie angaÝowa" si´ finansowo w rozwiàzanie sytuacji kryzysowej. Zarówno kryzys Herstatt, jak i pro-
blemy Schmidt Banku oraz Delbrueck & Co rozwiàzane zosta"y bez angaÝowania funduszy publicz-
nych i Êrodków banku centralnego. W przedstawionych przypadkach stabilny system bankowy
zdo"a" zaabsorbowaç wyst´pujàce problemy pojedynczych banków. Utworzenie po upadku
Herstatt w 1974 r. Liko-Banku, majàcego udzielaç wsparcia p"ynnoÊciowego (instrumentu zarezer-
wowanego w innych krajach dla banku centralnego), którego udzia"owcami w przewaÝajàcej cz´-
Êci sà banki komercyjne, moÝna interpretowaç jako sygna" w"adz o sk"anianiu si´ raczej w kierun-
ku rozwiàza’ rynkowych w przypadku pojawienia si´ problemów w bankach.
3
3.6. Wielka Brytania
Przypadek Wielkiej Brytanii jest przyk"adem dzia"a’ banku centralnego i innych instytucji
zarówno wobec kryzysu w ca"ym sektorze bankowym (kryzys ma"ych i Êrednich banków na
poczàtku lat 90.), jak i kryzysu pojedynczych banków (BCCI, Barings).
Uwarunkowania prawne dzia"ania banku centralnego
W Wielkiej Brytanii w sk"ad systemu dzia"a’ na rzecz stabilnoÊci systemu finansowego
wchodzà nast´pujàce instytucje:
1) Bank centralny Bank Anglii,
2) Instytucja zintegrowanego nadzoru finansowego (Financial Services Authority FSA) od
1997 r.,
3) Rzàd formalnie, zgodnie z oficjalnym porozumieniem,
4) System ubezpieczenia depozytów (Deposit Protection Fund).
W Wielkiej Brytanii od 1997 r. obowiàzuje oficjalne porozumienie pomi´dzy rzàdem,
Bankiem Anglii i nadzorem finansowym w postaci Memorandum of Understanding between HM
Treasury, The Bank of England and The FSA . Zgodnie z tym dokumentem Bank Anglii jest explicite
odpowiedzialny za stabilnoÊç systemu finansowego (MoU p. 2). W wyjàtkowych sytuacjach Bank
Anglii moÝe dzia"aç poza swoimi rutynowymi funkcjami w zakresie polityki pieni´Ýnej i sterowania
poziomem stóp procentowych. W przypadku, gdy zagroÝona jest stabilnoÊç systemu finansowego
Bank Anglii niezw"ocznie, w porozumieniu z FSA, powinien udzieliç wsparcia finansowego
zagroÝonej instytucji lub instytucjom kredytowym (MoU, p. 2, 12 i 13). Memorandum nak"ada na
FSA, Bank Anglii i rzàd wymóg Êcis"ej wspó"pracy i wymiany informacji w takim przypadku.
3.6.1. BCCI (1991)
Opis kryzysu
Kryzys banku BCCI (Bank of Credit and Commerce International), który ostatecznie zako’czy"
si´ jego zamkni´ciem w 1991 r, by" rezultatem zakrojonego na szerokà skal´ przest´pstwa
finansowego. Przypadek tego banku do dziÊ pozostaje najwi´kszym upadkiem banku, jakiego
doÊwiadczy"a w swej historii Wielka Brytania.
38 N a r o d o w y B a n k P o l s k i
Przyk"ady rozwiàzywania kryzysów w wybranych krajach
BCCI by" jednym z kilkuset oddzia"ów i filii zagranicznych banków dzia"ajàcych w Londynie.
Jego struktura by"a bardzo skomplikowana i sk"ada"a si´ z centrali holdingu zarejestrowanej w Luk-
semburgu oraz dwóch filii zarejestrowanych na Kajmanach i w Luksemburgu. BCCI mia" oddzia"y
w ponad 70 krajach Êwiata, przy czym biura w Londynie by"y oddzia"ami filii z Luksemburga. G"ów-
ni udzia"owcy banku pochodzili z Abu Dhabi. Taka struktura organizacyjna stwarza"a k"opoty
w prowadzeniu efektywnego audytu i nadzoru bankowego. Zgodnie z zasadami ustanowionymi
przez Komitet Bazylejski, odpowiedzialnym za nadzór BCCI by" Luksemburski Instytut Monetarny
(LIM) i teoretycznie by" on równieÝ odpowiedzialny za nadzór skonsolidowany. Ale w praktyce LIM
nie dysponowa" zasobami umoÝliwiajàcymi taki nadzór nad instytucjà, której ponad 98% dzia"al-
noÊci odbywa"o si´ poza luksemburskà jurysdykcjà77. W tym czasie w Wielkiej Brytanii odpowie-
dzialnoÊç za nadzór bankowy skupiona by"a w Banku Anglii, jednak nie mia" on prawnej moÝliwo-
Êci nadzorowania BCCI, mimo Ýe g"ówna dzia"alnoÊç banku prowadzona by"a w"aÊnie z Londynu.
BezpoÊrednià przyczynà upadku BCCI by"o oszustwo ksi´gowe. BCCI rozwinà" system, za
pomocà którego ukrywa" straty ponoszone na dzia"alnoÊci kredytowej. Powszechnym by"o rów-
nieÝ zjawisko handlu papierami wartoÊciowymi na w"asny rachunek przy uÝyciu Êrodków depo-
3
nentów. Jednak, aby taka sytuacja mog"a mieç miejsce w banku zawini"y systemy kontroli i zarzà-
dzani ryzykiem.
Zarzàdzanie kryzysem
Zakrojone na szerokà skal´ oszustwa ksi´gowe w BCCI wykry"a firma audytorska Price
Waterhouse78. W 1991 r., po zgromadzeniu odpowiednich dowodów poinformowa"a ona o tym
Bank Anglii. W dniu 2 lipca 1991 r. zosta"o zwo"ane specjalne posiedzenie mi´dzynarodowej gru-
py nadzorców i Banku Anglii. Bank Anglii podjà" decyzj´, Ýe BCCI nie zostanie udzielona Ýadna for-
ma wsparcia z jego strony. Przedmiotem rozmów sta"o si´ jedynie ustalenie terminu zamkni´cia
banku. Z uwagi na fakt, Ýe BCCI dzia"a" w róÝnych krajach i strefach czasowych, podstawowym
kryterium wyznaczenia daty zamkni´cia by"o zminimalizowanie szoku na rynkach finansowych.
W rezultacie BCCI zosta" zamkni´ty w dniu 5 lipca 1991 r., tuÝ przed otwarciem rynku w Nowym
Jorku. Uprawnieni deponenci w Wielkiej Brytanii otrzymali zwrot swoich Êrodków z Funduszu
Ochrony Depozytów w ramach limitów obowiàzujàcych w systemie79. Jednak pewna cz´Êç depo-
nentów ponios"a straty ze wzgl´du na fakt, Ýe w tym czasie system gwarantowania depozytów
w Wielkiej Brytanii nie pokrywa" depozytów w walutach obcych.
3.6.2. Kryzys w sektorze ma"ych i Êrednich banków (1990 1991)
Opis kryzysu
Na poczàtku lat 90. sektor Êrednich i ma"ych banków sk"ada" si´ z ponad stu instytucji,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]